Laatste levensfase

Vastleggen van wensen en behoeften 

Wat is belangrijk voor jou bij dementie? Als je geheugenproblemen hebt of beginnende dementie, is het goed om na te denken over wat jij belangrijk vindt. Wat wil je graag behouden in je dagelijks leven? Welke zorg past bij jou? En wat zijn je wensen voor de toekomst?

Door je voorkeuren en wensen vast te leggen, kunnen zorgverleners en naasten hier rekening mee houden. Dat helpt om de zorg beter af te stemmen op jouw leven en waarden. Denk bijvoorbeeld aan hoe je wilt wonen, welke activiteiten je fijn vindt, en hoe je omgaat met medische keuzes.

Het vastleggen van je wensen geeft rust en duidelijkheid — voor jezelf én voor de mensen om je heen.

Levensvragen bij diagnose dementie 

Dementie verandert het leven ingrijpend. Wat eerst vanzelfsprekend was, valt (deels) weg. Dat roept vragen op over zin, identiteit en toekomst. Zulke levensvragen zijn vaak moeilijk onder woorden te brengen en maken mensen kwetsbaar.

Toch is het belangrijk om deze vragen te erkennen. Wie goed luistert, kan levensvragen ‘tevoorschijn luisteren’. Zo ontstaat ruimte voor wat iemand écht bezighoudt. Ook mensen met dementie hebben behoefte aan betekenis, erkenning en verbinding — in elke fase van hun ziekte.

Gezondheidsproblemen in de laatste fase van dementie

In de laatste fase van dementie krijgt je naaste vaak te maken met specifieke gezondheidsproblemen. De zorg is dan vooral gericht op comfort en het verlichten van klachten. Het doel is om het leven zo dragelijk mogelijk te maken.

Veelvoorkomende problemen zijn:

• Slikproblemen en eetproblemen
  Eten en drinken gaan steeds moeilijker. Soms is vloeibaar voedsel nodig. Sondevoeding is meestal geen goede oplossing in deze fase.
• Longontsteking
  Door slikproblemen kan voedsel in de luchtwegen komen. Dit vergroot de kans op een longontsteking. Behandeling is vaak gericht op het verlichten van klachten.
• Medische keuzes
  In deze fase is het belangrijk om samen met de arts te bespreken wat wel of niet wenselijk is:
  • Wil je een ziekenhuisopname?
  • Is een operatie nog zinvol?
  • Wil je reanimatie bij een hart- of ademstilstand?

Deze keuzes zijn persoonlijk en kunnen het verschil maken in hoe je naaste deze laatste fase ervaart. Bespreek ze op tijd met de huisarts of specialist.

Zorg rond het levenseinde 

Als het levenseinde van je naaste nadert, draait de zorg vooral om comfort. Artsen en verzorgenden geven dan palliatieve zorg: zorg die niet gericht is op genezing, maar op het verlichten van klachten en het behouden van kwaliteit van leven.

Wat kun je verwachten?

• Ademhalingsproblemen en pijn komen vaak voor. Je naaste kan medicijnen of zuurstof krijgen om de klachten te verlichten.
• Angst en onrust zijn ook veelvoorkomende symptomen. Medicatie kan helpen om rust te brengen.
• Veel slapen is normaal in deze fase. Toch blijft je naaste gevoelig voor geluid en aanraking.

Wat kun je doen?

• Zorg voor een rustige omgeving: gedempt licht, zachte muziek, een hand vasthouden.
• Overleg met de arts over medische keuzes, zoals wel of niet reanimeren of ziekenhuisopname.
• Let op signalen van pijn of ongemak en bespreek deze met de zorgverleners.

Samen zorgen jullie ervoor dat deze laatste fase zo dragelijk en waardig mogelijk verloopt.

Euthanasie bij dementie 

Praten over het levenseinde is niet makkelijk. Toch is het belangrijk om op tijd stil te staan bij wensen en mogelijkheden. Euthanasie is één van de keuzes die je naaste kan overwegen.

Wat houdt euthanasie in?
Bij euthanasie kiest iemand bewust voor het beëindigen van het leven om ondraaglijk lijden te stoppen. Je naaste houdt zelf de regie over dit besluit. Dat kan rust geven, maar roept ook veel emoties en vragen op. Euthanasie is alleen toegestaan als aan strikte voorwaarden wordt voldaan.

Wilsverklaring
In een verder gevorderd stadium van dementie kan je naaste vaak niet meer zelf beslissen. Daarom is het belangrijk om op tijd een schriftelijke wilsverklaring op te stellen en deze regelmatig met de arts te bespreken

Samen praten helpt
Praat met je naaste, familie en de huisarts over wensen rond het levenseinde. Zo ontstaat duidelijkheid en kunnen zorgverleners beter rekening houden met wat belangrijk is.

De uitvaart regelen

In de laatste levensfase van je naaste komt er veel op je af. Sommigen regelen de uitvaart al vooraf, anderen wachten liever tot het moment daar is. Beide keuzes zijn begrijpelijk. Het overlijden is een ingrijpende gebeurtenis die weinig ruimte laat voor andere zaken.

Gelukkig sta je er niet alleen voor. Er is hulp beschikbaar — in de vorm van informatie, een luisterend oor en praktische ondersteuning. Zo kun je stap voor stap toewerken naar een afscheid dat past bij je naaste én bij jou.

Praten over de toekomst bij dementie

De toekomst bij dementie is dubbel. Je weet dat je naaste achteruit zal gaan en uiteindelijk zal overlijden. Maar je weet niet precies hoe en wanneer. Dat maakt het moeilijk om vooruit te kijken.

Sommige mantelzorgers willen liever niet over de toekomst nadenken. Ze leven bij de dag en proberen te genieten van het moment. Anderen zien de toekomst juist somber in. Beide reacties zijn begrijpelijk.

Door met elkaar te praten over verwachtingen en gevoelens, ontstaat meer begrip. Zo kun je elkaar beter steunen in een moeilijke periode.